Na czym polega ekologiczne karmienie piersią?

Ekologiczne karmienie piersią to taki sposób karmienia, który większości matek zapewnia stabilną laktację (produkcję mleka) i wydłużoną niepłodność po porodzie. Jest to najbardziej naturalna metoda zapewniająca zwykle 18–36 miesięcy odstępu między kolejnymi ciążami. Korzyści z tego sposobu karmienia nie ograniczają się jednak wyłącznie do wydłużenia okresu niepłodności. Ekologiczne karmienie piersią może być pomocne, jeśli stosujesz obserwację cyklu w celu uniknięcia ciąży po porodzie, ponieważ zwykle powoduje kilka miesięcy czytelnej niepłodności i krótszy okres przejściowy. Jest również nieocenione, gdy pragniesz karmić dziecko piersią i mieć wystarczająco dużo mleka. Ponadto ekologiczne karmienie piersią jest mocno związane z rodzicielstwem bliskości.

Przy intensywnym karmieniu piersią długi brak miesiączki (nawet do 3 lat) jest naturalny. Moment powrotu cykli wśród matek karmiących ekologicznie rozkłada się w czasie zgodnie z rozkładem normalnym (Gaussa). Większość (70%) kobiet dostaje pierwszą miesiączkę 9-20 miesięcy po porodzie, średnio — 14. Przy tak intensywnym karmieniu piersią pierwsze 12 tygodni (84 dni) po porodzie szanse na poczęcie sięgają 0%, między 3. a 6. miesiącem nie przekraczają 1%, a do momentu pierwszej miesiączki — 6%. Weź jednak pod uwagę, że jest to skuteczność przy prawidłowym stosowaniu metody.

W przeciwieństwie do LAM ekologiczne karmienie piersią nie określa, jak często lub jak długo powinnaś karmić dziecko, aby pozostać niepłodną. Wymienia za to pewne zachowania, które sprzyjają intensywnemu karmieniu, zwane standardami. Ich podstawą jest karmienie często i bez ograniczeń.

Siedem standardów ekologicznego karmienia piersią:

1. Karm wyłącznie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka

Wyłączne karmienie oznacza, że karmisz dziecko prosto z piersi, bez dokarmiania ani dopajania (nawet wodą). Jest to zgodne z zaleceniami m.in. Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP) i Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiŻD). Przed ukończeniem szóstego miesiąca życia dzieci nie są gotowe na rozszerzanie diety.

2. Uspokajaj dziecko przy piersi

Zaspokajanie przy piersi jedynie odżywczych potrzeb dziecka może skutkować tym, że będziesz karmić zbyt rzadko, by utrzymać wysoki poziom laktacji i wydłużyć niepłodność poporodową. Dziecko ssie pierś również z przyczyn emocjonalnych — gdy jest smutne, przestraszone, zmęczone. Powoduje to znacznie częstsze przystawianie dziecka. Nie bój się, że zostaniesz „smoczkiem” dla dziecka — raczej pocieszycielką. Dzięki temu dziecko będzie wiedziało, że może liczyć na Ciebie w trudnej sytuacji. W ten sposób budujecie silną, bliską więź.

3. Nie używaj butelek ani smoczków

Przede wszystkim nic tak nie stymuluje produkcji mleka jak picie go prosto z piersi przez dziecko. Co więcej, wczesne podanie dziecku smoczka lub butelki (szczególnie w pierwszym miesiącu życia) może sprawić, że będzie miało problem z przystawieniem się i efektywnym ssaniem, ponieważ ssanie smoczka i piersi znacznie się od siebie różni. Ten standard wiąże się z poprzednim, bo uspokajanie dziecka za pomocą smoczka najczęściej powoduje rzadsze przystawianie do piersi i zaspokajanie przy niej tylko potrzeb odżywczych. Zamiast smoczka możesz dużo karmić, tulić, nosić, nauczyć się wiązać w chuście.

4. Śpij z dzieckiem, karmiąc je w nocy

Ten standard wydaje się szczególnie kontrowersyjny, ponieważ wiele osób wierzy, że wspólne spanie jest śmiertelnie niebezpieczne dla dziecka. Tymczasem układanie dziecka do snu w osobnym łóżeczku funkcjonuje tylko w kulturze zachodniej. W innych kulturach od zarania dziejów dzieci śpią z rodzicami. Kluczowe jest prawidłowe przygotowanie łóżka — usunięcie miękkich poduszek, kołder i maskotek (dziecko powinno spać na twardym materacu na plecach) i zabezpieczenie boku łóżka poprzez np. dosunięcie do ściany lub przystawienie i przywiązanie łóżeczka dziecięcego z wyjętym bokiem (trzeba uważać, aby nie zostały żadne szczeliny, w które dziecko może wpaść). Z dzieckiem nie powinny spać obce osoby lub zwierzęta, a rodzice nie mogą być pod wpływem żadnych środków odurzających. Szczególnie niebezpieczne dla dziecka jest spanie z palaczem, ponieważ palenie papierosów znacznie zwiększa ryzyko śmierci łóżeczkowej.

Nocne karmienia są potrzebne, by utrzymać stabilną laktację oraz by dziecko prawidłowo się rozwijało. Mleko w nocy ma również trochę inny skład niż w ciągu dnia, co pomaga dziecku regulować rytm spania i czuwania.

Wspólne spanie jest także wygodniejsze dla matki karmiącej. Nie musi wstawać do płaczącego dziecka, jest bardziej wypoczęta i mniej skłonna do przedwczesnego odstawienia dziecka od piersi. Ponadto sam akt karmienia może trwać dłużej, bo matka nie chce jak najszybciej odłożyć dziecka do łóżeczka, by pójść spać, ale pozwala mu spokojnie ssać, podczas gdy sama odpoczywa lub zasypia. Jest to korzystne też dla dziecka, ponieważ to, co wygląda na rzadkie ssanie w czasie snu, w istocie dostarcza dziecku wielu cennych składników potrzebnych do prawidłowego rozwoju.

Dodatkowo do wydłużenia niepłodności laktacyjnej może przyczynić się spanie w kompletnej ciemności.

5. Śpij z dzieckiem, karmiąc je podczas dziennej drzemki

Wspólna drzemka w ciągu dnia to kolejna okazja, by dziecko mogło długo i spokojnie ssać. Najważniejsze jednak jest to, że matka w tym czasie trochę odpoczywa. Zmęczenie może zmniejszyć laktację i paradoksalnie przyśpieszyć powrót płodności. Drzemka nie musi koniecznie oznaczać snu, ale co najmniej 30 minut wypoczywania na leżąco. Sheila Kippley w swoich publikacjach zauważa, że większość kobiet, które twierdzą, że karmiły ekologicznie, a mimo to dostały pierwszą miesiączkę w ciągu 6 miesięcy po porodzie, nie kładła się z dzieckiem na wspólne drzemki.

6. Karm piersią często zarówno w ciągu dnia, jak i nocy i unikaj harmonogramów karmienia

W pierwotnych plemionach (np. afrykańskim !Kung lub w Papui-Nowej Gwinei) dzieci ssą pierś bardzo często, nawet kilka razy w ciągu godziny. Naturalne odstępy między dziećmi (bez stosowania innych metod planowania rodziny) wynoszą 3–4 lata. Dlatego częste karmienie na żądanie jest szczególnie ważne, by opóźnić powrót płodności po porodzie. Zachowanie tego standardu zwykle wymaga postępowania wbrew normom kulturowym — karmienia w miejscach publicznych i ignorowania uwag o manipulacji ze strony dziecka. Pamiętaj, że dziecko nie manipuluje, tylko prosi o bliskość niezbędną mu do prawidłowego rozwoju. Karmienie w miejscach publicznych jest natomiast prawem kobiety i dziecka.

7. Unikaj wszelkich praktyk, które ograniczają karmienie lub separują Cię od Twojego dziecka

Bliskość mamy i dziecka to klucz do naturalnego zwiększenia odstępów między dziećmi. Badania przeprowadzone wśród afrykańskich kobiet wskazały na dużą różnicę w powrocie miesiączki po porodzie (ok. roku) między matkami karmiącymi z miasta i ze wsi, gdzie dzieci niemal cały czas przebywały w kontakcie fizycznym z matkami. Bliskość jest też dobra dla dziecka — buduje zaufanie, więź i inteligencję emocjonalną. Dziecko nie musi być ograniczeniem. Gdy nauczysz się karmić publicznie, możesz zabierać je ze sobą na spotkania towarzyskie czy na wakacje. Oczywiście nie zawsze jest to łatwe i czasem trzeba z czegoś zrezygnować, np. z wyjścia do kina, oficjalnej wizyty czy egzotycznej wycieczki. Co gorsza, takie postępowanie może wywołać zdziwienie lub nawet oburzenie u innych osób. O ile to możliwe, poszukaj wsparcia u przyjaciół lub innych matek i pamiętaj, że Twoja obecność jest bardzo ważna dla dziecka, szczególnie w pierwszych miesiącach życia.

Ekologiczne karmienie piersią jest dokładniej opisane w książce Sheili Kippley The Seven Standards of Ecological Breastfeeding: The Frequency Factor (nie ma niestety polskiego tłumaczenia).

Źródła

1. Magda Karpienia, Karmienie piersią, wyd. 3, Natuli, [bmw] 2020, 73–75.
2. Sheila Kippley, Breastfeeding and Catholic Motherhood: God's Plan for You and Your Baby, Sophia Institute Press, Manchester 2005, s. 55–65.
3. Sheila Kippley, Breastfeeding and Natural Child Spacing: The Ecology of Natural Mothering, klasyczne wyd. z 1974, Lulu.com, Morrisville 2008.
4. Sheila Kippley, The Seven Standards of Ecological Breastfeeding: The Frequency Factor, wyd. 1, Lulu.com, Morrisville 2008.
5. Katie Singer, The Garden of Fertility: A Guide to Charting Your Fertility Signals to Prevent or Achieve Pregnancy—Naturally—and to Gauge Your Reproductive Health, Avery, New York 2004, s. 63–83.
6. Małgorzata Jackowska, Rozszerzanie diety niemowlaka karmionego piersią, „Kwartalnik Laktacyjny”, 2015, 1, s. 47–49.
7. Ecological breastfeeding, strona Catholic Nursing Mothers League catholicbreastfeeding.org, dostęp 02.07.2018.
8. Agata Aleksandrowicz, Spanie z dzieckiem i SIDS – najnowsze badania i analizy, 06.12.2014, hafija.pl, dostęp 02.07.2018.
9. Magdalena Komsta, Bezpieczne współspanie, 22.06.2016, wymagajace.pl, dostęp 02.07.2018.
10. Danuta Kozłowska-Rup, O nocnym mleku. Czy karmienie nocą jest potrzebne?, 05.02.2015, mataja.pl, dostęp 02.07.2018.

Dodatkowe odnośniki

1. Artykuły o ekologicznym karmieniu piersią na oficjalnej stronie organizacji Natural Family Planning International nfpandmore.org.
2. Artykuły o ekologicznym karmieniu piersią na oficjalnym blogu Johna i Sheili Kippleyów nfpandmore.org/wordpress.