Skąd się bierze śluz?

Jeśli nie pamiętasz budowy układu rozrodczego, hormonów płciowych i faz cyklu, przypomnij sobie: Jak działa układ rozrodczy?

Śluz jest produkowany przez krypty szyjki macicy. Może to brzmieć zaskakująco, ale szyjka produkuje śluz przez cały cykl. Zawsze podkreśla się, że każdy śluz jest płodny — ale samodzielna obserwacja śluzu nie odzwierciedla dokładnie tego, co dzieje się w szyjce. Zasadnicze znaczenie ma rodzaj śluzu wydzielanego danego dnia.

Poza okresem płodności szyjka produkuje niepłodny śluz G (wydzielany przez krypty w dolnej części szyjki), który zamyka szyjkę gęstym czopem. Zawiera on leukocyty (komórki odpornościowe) i chroni Twój układ rozrodczy przed infekcją. Nie ułatwia plemnikom zapłodnienia. Wręcz przeciwnie, blokuje im dostęp w głąb macicy dzięki obecności leukocytów i bardzo gęstej strukturze. Po wysuszeniu śluz G nie krystalizuje się w żadnej specyficznej formie. Zwykle nie jesteś w stanie go zauważyć, bo pozostaje w szyjce i nie spływa na srom — dlatego w czasie niepłodnym raczej nie widzisz ani nie czujesz śluzu.

Na początku okresu płodności wzrasta poziom estrogenów i pod ich wpływem szyjka zaczyna wydzielać płodne rodzaje śluzu, które umożliwiają plemnikom zapłodnienie. Najpierw pojawia się śluz P (wydzielany przez krypty w najwyższej części szyjki), który — wraz ze śluzem L — rozpuszcza czop śluzowy, odblokowując szyjkę. Śluz P po wysuszeniu krystalizuje się w formie sześciokątów.

Dzięki rozpuszczeniu czopu śluzowego plemniki mają otwartą drogę w głąb macicy. W tym czasie możesz odczuć wilgoć na sromie i zauważyć gęsty, kleisty śluz.

Śluz L (produkowany przez krypty na całej długości szyjki) odfiltrowuje słabsze, nieprawidłowe plemniki, więżąc je w sobie. Po wysuszeniu tworzy prostokątne kryształy przypominające liście paproci. Po odblokowaniu szyjki jej krypty w górnej części zaczynają wydzielać coraz większe ilości śluzu S. Odżywia on plemniki i tworzy dla nich „autostradę” — kanały, którymi mogą się sprawnie przemieszczać. Po wysuszeniu krystalizuje się w fomie równoległych igieł. Po współżyciu w tym czasie plemniki przemieszczają się kanałami śluzu S do jego krypt, w których są zamykane przez śluz L. Tam mogą czekać do owulacji na komórkę jajową. W tych dniach możesz najpierw zaobserwować lepki, mętny śluz, który staje się coraz bardziej rozciągliwy i przejrzysty.

Tuż przed owulacją ponownie pojawia się śluz P.

Dzięki niemu obserwowany śluz staje się płynny — czasem tak bardzo, że… przestaje być zauważalny! — a na sromie możesz odczuć intensywną mokrość i śliskość. To czas najwyższej płodności. Śluz P rozpuszcza też śluz L blokujący krypty śluzu S, dzięki czemu uwięzione w nich plemniki mogą przedostać się dalej do macicy i jajowodów.

Po owulacji śluz na sromie zanika. Szyjka przestaje produkować płodne typy śluzu i wydziela znów śluz G, blokując szyjkę bardzo gęstym czopem. Rozpuści się on znów przed miesiączką. Jeśli zajdziesz w ciążę, będzie zabezpieczał Twoje dziecko przed światem zewnętrznym i zostanie usunięty dopiero przed porodem.

Poniższa animacja przedstawia omówione wyżej przemiany.

Źródła

1. Erik Odeblad, Szyjka, pochwa i płodność, [w:] Evelyn L. Billings, John J. Billings, Maurice Catarnich, Atlas Metody Owulacji Billingsa. Obraz śluzu w czasie płodności i niepłodności, tłum. Ewa Małolepsza, wyd. 5 uzupełnione, Pallottinum, Poznań 1998, s. 102–112.
2. Erik Odeblad, The Cervix, oficjalna strona Metody Owulacji Billingsa billings.life, dostęp 12.10.2020.

Dodatkowe odnośniki

1. Erik Odeblad, The Discovery of Different Types of Cervical Mucus and the Billings Ovulation Method, "The Bulletin of the Ovulation Method Research and Reference Centre of Australia", 21, 1994, 3, s. 3-35.
2. Sarah Murray, What your cervix is telling you – Part 1: The basics, 10.01.2017, strona organizacji Fertility Appreciation Collaborative to Teach the Science factsaboutfertility.org.
3. Sarah Murray, What your cervix is telling you – Part 2: The “Everyday Janes”, 19.01.2017, strona organizacji Fertility Appreciation Collaborative to Teach the Science factsaboutfertility.org.
4. Sarah Murray, What your cervix is telling you – Part 3: Team Fertility, 26.01.2017, strona organizacji Fertility Appreciation Collaborative to Teach the Science factsaboutfertility.org.