Skąd się bierze śluz?

Jeśli nie pamiętasz budowy układu rozrodczego, hormonów płciowych i faz cyklu, przypomnij sobie: Jak działa układ rozrodczy?

Śluz jest produkowany przez krypty szyjki macicy. Może to brzmieć zaskakująco, ale szyjka produkuje śluz przez cały cykl. Zawsze podkreśla się, że każdy śluz jest płodny — ale samodzielna obserwacja śluzu nie odzwierciedla dokładnie tego, co dzieje się w szyjce. Zasadnicze znaczenie ma rodzaj śluzu wydzielanego danego dnia.

Poza fazą płodności szyjka produkuje niepłodny śluz G (wydzielany przez krypty w dolnej części szyjki), który zamyka szyjkę gęstym czopem. Zawiera on leukocyty (komórki odpornościowe) i chroni Twój układ rozrodczy przed infekcją. Nie ułatwia plemnikom zapłodnienia. Wręcz przeciwnie, blokuje im dostęp w głąb macicy dzięki obecności leukocytów i bardzo gęstej strukturze. Po wysuszeniu śluz G nie krystalizuje się w żadnej specyficznej formie. Zwykle nie jesteś w stanie go zauważyć, bo pozostaje w szyjce i nie spływa na srom — dlatego w czasie niepłodnym raczej nie widzisz ani nie czujesz śluzu.

Na początku fazy płodności wzrasta poziom estrogenów i pod ich wpływem szyjka zaczyna wydzielać płodne rodzaje śluzu, które umożliwiają plemnikom zapłodnienie. Najpierw pojawia się śluz P (wydzielany przez krypty w najwyższej części szyjki), który — wraz ze śluzem L — rozpuszcza czop śluzowy, odblokowując szyjkę. Śluz P po wysuszeniu krystalizuje się w formie sześciokątów.

Dzięki rozpuszczeniu czopu śluzowego plemniki mają otwartą drogę w głąb macicy. W tym czasie możesz odczuć wilgoć na sromie i zauważyć gęsty, kleisty śluz.

Śluz L (produkowany przez krypty na całej długości szyjki) odfiltrowuje słabsze, nieprawidłowe plemniki, więżąc je w sobie. Po wysuszeniu tworzy prostokątne kryształy przypominające liście paproci. Po odblokowaniu szyjki jej krypty w górnej części zaczynają wydzielać coraz większe ilości śluzu S. Odżywia on plemniki i tworzy dla nich "autostradę" — kanały, którymi mogą się sprawnie przemieszczać. Po wysuszeniu krystalizuje się w fomie równoległych igieł. Po współżyciu w tym czasie plemniki przemieszczają się kanałami śluzu S do jego krypt, w których są zamykane przez śluz L. Tam mogą czekać do owulacji na komórkę jajową. W tych dniach możesz najpierw zaobserwować lepki, mętny śluz, który staje się coraz bardziej rozciągliwy i przejrzysty.

Tuż przed owulacją ponownie pojawia się śluz P.

Dzięki niemu obserwowany śluz staje się płynny — czasem tak bardzo, że... przestaje być zauważalny! — a na sromie możesz odczuć intensywną mokrość i śliskość. To czas najwyższej płodności. Śluz P rozpuszcza też śluz L blokujący krypty śluzu S, dzięki czemu uwięzione w nich plemniki mogą przedostać się dalej do macicy i jajowodów.

Po owulacji śluz na sromie zanika. Szyjka przestaje produkować płodne typy śluzu i wydziela znów śluz G, blokując szyjkę bardzo gęstym czopem. Rozpuści się on znów przed miesiączką. Jeśli zajdziesz w ciążę, będzie zabezpieczał Twoje dziecko przed światem zewnętrznym i zostanie usunięty dopiero przed porodem.

Poniższa animacja przedstawia omówione wyżej przemiany.

Źródła

1. Erik Odeblad, Szyjka, pochwa i płodność, [w:] Evelyn L. Billings, John J. Billings, Maurice Catarnich, Atlas Metody Owulacji Billingsa. Obraz śluzu w czasie płodności i niepłodności, tłum. Ewa Małolepsza, wyd. 5 uzupełnione, Pallottinum, Poznań 1998, s. 102–112.
2. Erik Odeblad, The Cervix, oficjalna strona Metody Owulacji Billingsa billings.life, dostęp 12.10.2020.